Eceabat Turkije.
Respect the Mehmetcik Statue.
Eceabat Turkije.

De Turkse aanval op de Anzac Cove van 19 mei draaide uit op een ware slachting. Onder de leiding van opperbevelhebber Essed Pasja vielen 42.000 Turken de ongeveer 12.500 Australische en Nieuw-Zeelandse manschappen aan. Het gevecht startte ’s morgens in alle vroegte.  Om de Anzac loopgraven te bereiken moesten de Turken hier een niemandsland van 200 tot 300 meter oversteken. De Turken gingen zich aan de rand van hun loopgraven opstellen in grote groepen. Daarna trokken ze in slagorde voorwaarts.  Wat volgde was precies een kermisschieten! De Turkse officieren dreven hun manschapen harteloos naar de Anzac’s die net als jagers rustig zaten te wachten op hun naderende prooi. Sommige van hen klommen uit de loopgraven, want zo konden ze beter schieten op de op hen afstormende massa van krijsende Turken. Ongelofelijk maar hier en daar gingen mannen op de vuist om toch maar een plaatsje te kunnen veroveren om beter te kunnen schieten! In een paar gevallen bood men zelfs geld aan de man die op de borstwering stond, men wilde ten alle koste zijn plaats gaan staan!

 

Private Walter Stagles van de 2e Australische divisie getuigde: “Terwijl ze oprukten, schreeuwden ze 'Allah!' Ze bliezen op hun klaroenen, floten en schreeuwden net als schooljongens. Toen ze dichterbij kwamen, ruim binnen schootsafstand, kregen we het bevel om te vuren. We begonnen te schieten met snelvuur en schoten hen neer met honderden tegelijk, pal voor onze loopgraven sneuvelden er honderden. Toen de aanval voorbij was, lagen er voor onze brigade misschien wel 3.000 doden of stervenden.”

 

Pas om 17 uur stopten de Turkse aanvallen, meer dan 10.000 Turken waren gevallen! Duizenden (sommige bronnen spreken van 3.000 andere van 5.000) bleven dood of zwaargewond tussen de loopgraven liggen.De volgende dag kreeg generaal Birdwood van zijn medische staf te horen dat de lijken daar absoluut moesten weggehaald worden. Dit moest niet alleen gebeuren om humanitaire redenen maar vooral om er besmettelijke ziekten te voorkomen. Men moest contact opnemen met de Turken, eerst gebeurde dat door te zwaaien met een Rode Kruis vlag, maar die werd kapotgeschoten. Even nadien kroop een Turk uit de loopgraaf en stak het niemandsland over zonder dat hij beschoten werd, hij bood excuses aan en keerde weer terug.

 

Toen klom generaal Walker, de commandant van de 1e Australische Divisie, ook uit de loopgraaf en wandelde naar de Turken toe. Een paar Turkse officieren kwamen hem tegemoet. Ze stonden daar een tijdje te roken en converseerden met elkaar in het Frans. De officieren kwamen overeen dat er brieven zouden worden uitgewisseld zodat een er een staakt-het-vuren kon geregeld worden. En ja er kwam wel degelijk een brief van Liman von Sanders ( Duitse bevelhebber van het Turkse leger), iets later verscheen er een Turkse afvaardiging te paard (onder hen ook Mustafa Kemal). De delegatie werd te voet en geblinddoekt naar het hoofdkwartier van de Anzacs geëscorteerd. Er werd afgesproken om de wapenstilstand in te laten gaan op 24 mei voor de duur van negen uren. Sommigen bronnen beweren dat er ook op 20 mei ‘15 een wapenstilstand was, en dat men toen de gewonden van het slagveld haalde. Het is mogelijk dat op  20 mei de gewonden  van het slagveld werden gehaald en op 24 de doden  werden verzameld en begraven.

 

Na die slachtpartij en na het bestand was er tussen Turken en Anzacs een zekere vorm van respect gegroeid voor elkaar en hun situatie aan het front. Er vormde zich een wederzijdse gevoelsband die uitpakte in een aantal ongebruikelijke situaties. Zo zag men er een oude Turk die elke dag zonder, dat er een schot werd gelost, de was ging ophangen  in het volle zicht van de Anzac’s. De Turken van hun kant schoten niet op overlevenden uit schepen die ze tot zinken hadden gebracht. In het oorlogsgebied werden de krijgsgevangenen goed behandeld. Van uit de loopgraven werden blikken voedsel en sigaretten naar de Turken gegooid die dan op hun beurt fruit en snoep terugwierpen. De Turken aten niet zo graag het ingeblikte Bully Beef,  toen er een op een bepaald moment weer zo’n doos ingeblikt vlees in de Turkse loopgraaf belandde werd er een briefje teruggegooid met daarop: “Bully Beef non – envoyez milk”. Leven en laten leven, dat was blijk baar de nieuwe lijfspreuk die ontstond bij de mannen die elkaars vijanden waren maar die toch ook een onderlinge verbondenheid voelden.

 

 

Private Henry Barnes van de 4e Australische brigade getuigde: “We zaten zo dicht bij de Turkse linies dat we voortdurend op goede voet met hen stonden ook al werden we officieel geacht met hen te strijden. We ruilden regelmatig biscuits en cornedbeef tegen vijgenstrengen en sinaasappelen. Weet je, in plaats van een granaat te gooien kon je evengoed ook een blik cornedbeef naar de overkant werpen. En wanneer ze dat bemerkten, kreeg je een streng met vijgen terug. Op een dag zat ik op de borstwering en na een tijdje stapte ik naar de overzijde en bood een van de Turken cornedbeef aan. Hij lachte en leek erg verheugd te zijn. Vervolgens gaf hij me twee strengen dadels. Voor Jantje - zoals we die Turkse soldaten noemden - had ik en ook alle andere mannen aan onze kant heel veel respect. Er werd nooit op hem aangetrapt, hij was altijd een faire strijder en een van de stoutmoedigste mannen ter wereld. Het woord nederlaag kenden ze niet, ze weerstonden het hevigste geweervuur en niets kon hen stoppen, ze waren bijna fanatiek. We constateerden dat het echt goede kerels waren, we waren bijzonder op hen gesteld.

 

In de historische werkelijkheid zullen dergelijke gebeurtenissen wel af en toe voorgevallen zijn, maar die vervallen in het niet bij de vele daden van de tweezijdige hardheid en meedogenloosheid. In Gallipoli werden er over het algemeen weinig krijgsgevangenen gemaakt en werd er meestal aan gewonde tegenstanders geen genade verleend. Uit verschillende dagboeken en brieven blijkt dat Turkse sluipschutters die gevangen waren genomen, direct geëxecuteerd werden. In juni ‘15 noteerde een Franse officier in zijn dagboek dat de Australiërs zonder onderscheid alle Turken afslachtten.     Een Aussie zei tegen hem: “ De nationale vijand van de Australiërs is de Turk!”

 

 

 

Meer artikels
De Paxpoort. 25-04-2016
Diksmuide België.

Met de puinresten van de gedynamiteerde IJzertoren (15-16 maart 1946) werd in 1949 op het voorterrein, in de IJzerbedevaartweide, de Paxpoort of Poort van Vrede gebouwd.

lees meer ...
A New Zealand Soldier of the Great War . 19-02-2018
Mesen België.

Op het einde van een stenen toegangspad naar Messines Ridge British Cemetery te Mesen prijkt op het ‘Messines Ridge (New Zealand) Memorial to the Missing’.

lees meer ...
Lankhof Farm Bunkers. 17-11-2014
Voormezele- Zillebeke. België.

 Langhof farm, gelegen op het grondgebied van Voormezele,  dankt zijn benaming aan het 'Château de Langhof', een herenhuis dat vanaf de 17e eeuw werd gebruikt door de Ieperse bankier Adrien Destamaudt.

lees meer ...