La Position fortifiée d'Anvers (PFA) of in het Nederlands de Versterkte Stelling van Antwerpen (VSA) was de rol toebedeeld van operationele basis en nationaal reduit voor het Veldleger en de politieke instellingen. In het begin van de oorlog betrokken koning Albert I en koningin Elisabeth samen met hun kinderen het paleis op de Meir, Antwerpen was op dat moment de hoofdstad van België. Deze defensieve stelling bestond uit een binnenste en een buitenste verdedigingsgordel, ondersteund met forten en schansen. De fortengordel bestond uit oudere en nieuwere bouwwerken die gebouwd en aangepast werden in de periode van 1859 tot 1914. De forten en schansen werden na de mobilisatie volledig bemand. De troepen behoorden tot het Vestingleger, de manschappen van dit leger waren vooral reservisten van de oudere klassen. De buitenste verdedigingsgordel steunde daarenboven op inundaties langsheen de Rupel en de Nete. De buitenste verdedigingsgordel had de rol van hoofdweerstandstelling. Het beleg van Antwerpen begon op 28 september. De forten werden beschoten met zware Duitse artillerie, kaliber 30,5 cm en 42 cm.Die vijandelijke belegeringsartillerie, die zelf buiten schot van de Belgische artillerie opgesteld stond, schoot de forten en schansen van de buitenste verdedigingsgordel één voor één in puin.
De daadwerkelijke Duitse aanval begon op 1 oktober, nog dezelfde dag stuurde de Belgische regering een telegram naar de Britse regering dat het Belgische leger zich binnen drie dagen zou terugtrekken uit Antwerpen. In Antwerpen moesten Frankrijk en Groot-Brittannië, als zijnde garanten van de Belgische neutraliteit, de Belgische troepen ter hulp snellen. Op 4 oktober werd de 1800 mannen van de Britse Royal Marine Brigade, vanuit Duinkerke waar ze in kantonnement lag, naar Antwerpen gestuurd. Op dezelfde dag werd ook het bevel gegeven om de 1ste en de 2de Britse Naval Brigade, in te schepen, zij moesten de verdedigers van Antwerpen gaan versterken. Ze ontscheepten in Zee Brugge en kwamen op 6 oktober in Antwerpen aan. De drie vernoemde eenheden werden samen gebracht in de Britse Naval Division. Begin oktober had Groot-Brittannië en Frankrijk beslist om een krijgsmacht op te richten om Antwerpen te ontzetten. De ontzettingsmacht onder bevel van de Britse generaal Rawlinson zou bestaan uit een Brits component, de EFRA (Expeditionary Force for the Relief of Antwerp), en een Frans component. Gezien de snelle ontwikkeling van de gebeurtenissen zou de Brits-Franse ontzettingsmacht nooit in Antwerpen ingezet worden.
Op 5 oktober werd samen met de Britten beslist om de buitenste verdedigingsgordel op te geven. Het gros van het Belgische Veldleger zou die nacht de Schelde oversteken naar de linkeroever. Eerst werden de forten van Meksem, Schoten, Kapellen, Brasschaat en Lillo vernield met explosieven. De enorme voorraden werden weggehaald of vernietigd. Drie legerafdelingen binnen de perimeter, de 3de, de 1ste en de 5de legerafdeling staken in de nacht van 6 op 7 oktober de Schelde over. Op woensdag 7 oktober om 7 uur in de morgen waren ze elk in de hun toegewezen kantonnementen aanwezig. Koning Albert I vertrok naar Sint Niklaas waar het GHK (Groot Hoofdkwartier) was opgesteld. De Britse Naval Division, de 2de Belgische Legerafdeling en tien garnizoensbataljons bleven achter. Antwerpen werd niet opgegeven. De verdediging op de rechteroever werd verdergezet op de binnenste verdedigingsgordel.
Op 7 oktober eisten de Duitsers de overgave van de stad! Bij een negatief antwoord zouden de Duitsers Antwerpen bombarderen. Zowel de militaire autoriteit als de burgerautoriteit van de stad en vesting weigerde om op de vijandelijke eis in te gaan. Om 23 uur begon de beschieting, er vielen meer dan 4.000 artilleriegranaten en 140 zeppelinbommen op de stad. De nacht van 7 op 8 oktober gaf het GHK zonder medeweten van koning Albert I het order aan de 4de en aan de 6de Legerafdeling om hun stelling langs de Schelde ten oosten van Gent op te geven en zich terug te trekken naar het noorden. Op 8 oktober stelden de Belgische “gouverneur” generaal Deguise (militaire opperbevelhebber van de vesting) en de Britse autoriteiten vast dat de toestand onhoudbaar geworden was. Om kwart voor zes in de avond van 9 oktober werd ook de ontzettingsopdracht afgeblazen. De vesting Antwerpen werd opgegeven. Generaal Rawlinson moest van af nu de terugtocht van het Belgische Veldleger te dekken.
