Op 19 oktober 1914 arriveerden de Duitsers in de regio van Roeselare. Het zou een dramatische maandag worden. De Duitse regimenten telden in hun rangen veel jonge militairen. Onder hen veel scholieren en studenten die enkele weken geleden voor het eerst in hun leven een geweer in handen kregen. Ze vonden het allemaal wel spannend, maar beseften niet wat er hen te wachten stond. Op die bewuste 19e oktober haastten ze zich naar het front, richting IJzer. Zowat in en rond Roeselare hadden Franse eenheden barricaden opgeworpen en loopgraven gedolven. Veel burgers keken geamuseerd toe en werkten zelfs mee. Ook zij beseften niet wat hun boven het hoofd hing. Blijkbaar verwachten de Duitsers weinig weerstand, maar die was er wel! Een Compagnie Franse Dragonders die de aftocht van hun kameraden moesten dekken zou er weerwerk bieden. Vooral de naam van luitenant Le Hétet die op die dag ook is gestorven is daaraan verbonden.
Uiteindelijk voltrok zich overal het zelfde scenario: de Duitsers werden er door een 'onzichtbare' vijand beschoten en er vielen veel schachtoffers. Nadien bleek die 'onzichtbare' vijand ook nog onvindbaar want de sluwe Fransen hadden snel het hazenpad gekozen. Het was immers nooit de bedoeling geweest de stad tegen de indringers te beschermen. De Duitse bezetter dacht weeral dat het de burgers waren die de wapens hadden opgenomen. Geschrokken, kwaad en op wraak belust, werden buurtbewoners uit hun huizen gesleurd en huizen in brand gestoken. Honderden mensen werden naar de Grote markt gebracht, sommigen werden later weer vrij gelaten. Terwijl de anderen van de groep als afschrikking zouden geëxecuteerd worden.
Een hoge Duitse officier verhinderde echter die represaille. In plaats daarvan werden de gegijzelden twee aan twee aan elkaar gebonden en te schande gezet. Er werden mensen geëxecuteerd, voornamelijk aan de oostkant van de stad. Op de wijk De Vierweg werd een eerste groep gijzelaars neergeschoten Een taaie legende wil dat de oorlogsslachtoffers met eigen handen hun graf moesten delven. Een tweede groep gijzelaars strandde op een boerderij tegenover de Spanjeschool waar ze tegen een muur werden geplaatst en gefusilleerd. Anderen kregen een kogel en werden voor dood achter gelaten maar overleefden. Enkele slachtoffers verdronken tijdens hun vlucht in een beek.
De slachtoffers werden begraven op de begraafplaats langs de Arme-Klarenstraat. De stad zorgde voor 39 gelijke grafzerken. Op De Vierweg werd later door de familie Dobbelaere een kapel gebouwd ter nagedachtenis van de brutale Duitse vergelding. Een veertigtal (andere bronnen spreken van 45) Roeselarenaars overleefden schuwe maandag niet. Ondermeer slachtoffers van executies, anderen werden vluchtend getroffen nadat ze in het kruisvuur terechtkwamen of slachtoffer van 'een verdwaalde kogel'. In de omliggende gemeenten werden eveneens tientallen burgers omgebracht.
